تعبیر خواب

تَعبیرِ خواب به معنای برگرداندن زبان رؤیا به زبان روزمره و عادی، که در ادبیات قرآنی با اصطلاح تأویلِ رؤیا بیان شده است.

درباره نخستین تعبیرکننده خواب یا همان خوابگزار نقل تاریخی دقیقی وجود ندارد، هرچند در برخی نقل‌ها از دانیال نبی و یوسف (ع) به عنوان یکی از قدیمی‌‎ترین خوابگزاران نام برده شده است. درباره تعبیر خواب، کتاب‌های مختلفی ذکر شده که از جمله آن‌ها کتاب منتخب الکلام فی تفسیر الأحلام نوشته محمد بن سیرین است.

گرچه کلمه تعبیر خواب در قرآن ذکر نشده است؛ اما کتاب‌های تفسیری، کلمه تأویلَ الأحادیث و مَنام و بُشری را معادل آن دانسته‌‎اند. خوابی هم که تعبیر ندارد با کلمه أَضغاثُ أَحلام ذکر شده است.

از جمله آیاتی که به تعبیر خواب اشاره کرده، آیات ۴۲ به بعد سوره یوسف است که یوسف(ع) خواب پادشاه مصر را تعبیر کرد.

دانش تعبیر خواب در قرآن به عنوان دانشی الهی مطرح است. برخی از مفسران، دانش تعبیر خواب را نوعی معجزه الهی می‌دانند. تعبیر خواب مورد توجه روانشناسی چون فروید و یونگ نیز قرار گرفته است.

مجمع البیان رؤیا را چهار قسم دانسته است:

1. رؤیایی که از جانب خدا است. (رؤیای صادقه)
2. رؤیایی که از جانب شیطان است.
3. رؤیایی که متاثر از حال مزاجی انسان است.
4. رؤیایی که متاثر از افکار انسان است.

که از میان این چهار قسم، تنها قسم اول تعبیر دارد.

پانویس

منابع

• قرآن کریم.
• حداد عادل، غلامعلی، دانشنامه جهان اسلام، تهران، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۹۰ش.
• طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت،‌ دار المعرفة، ۱۴۰۸ق.
• علیزاده، زینب، «زبان نمادین رؤیاها» در مجله معارف اسلامی شماره ۹۴، بی‎تا.
• فروید، زیگموند، تعبیرِ خواب، ترجمه ایرج پورباقر، تهران، انتشارات آسیا، بی‌تا.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران، دارالکتب، ۱۳۷۴ش.
• یونگ، کارل گوستاو، انسان در جستجوی هویت خویشتن، ترجمه محمود بهفروزی، تهران، نشر جامی، بی‎تا.

پیوند به بیرون